Mức Giảm Trừ Gia Cảnh Khi Quyết Toán Thuế TNCN

Giảm trừ gia cảnh là một chính sách quan trọng trong tính thuế thu nhập cá nhân (TNCN) tại Việt Nam, nhằm giảm gánh nặng thuế cho cá nhân có thu nhập thấp và hỗ trợ chi phí nuôi dưỡng người phụ thuộc.

Mức giảm trừ gia cảnh được áp dụng khi quyết toán thuế TNCN, đảm bảo tính công bằng và phù hợp với điều kiện kinh tế, xã hội. Bài viết này sẽ phân tích chi tiết về mức giảm trừ gia cảnh khi quyết toán thuế TNCN, bao gồm khái niệm, quy định pháp luật, cách tính toán, quy trình áp dụng, thách thức thường gặp, và các lưu ý thực tiễn để cá nhân và tổ chức chi trả thu nhập thực hiện hiệu quả.

>> Tham khảo: Cách xử lý sai sót trên hóa đơn điện tử đúng quy định.

1. Giảm Trừ Gia Cảnh Là Gì?

Giảm trừ gia cảnh là khoản thu nhập được miễn thuế TNCN, bao gồm mức giảm trừ cho bản thân người nộp thuế và cho mỗi người phụ thuộc theo quy định pháp luật. Chính sách này nhằm đảm bảo rằng cá nhân có thu nhập thấp hoặc phải nuôi dưỡng người phụ thuộc không phải chịu gánh nặng thuế quá lớn, từ đó hỗ trợ chi phí sinh hoạt và thúc đẩy công bằng xã hội.

1.1. Đặc Điểm Của Giảm Trừ Gia Cảnh

Tính nhân văn: Giảm trừ gia cảnh phản ánh sự hỗ trợ của nhà nước đối với các cá nhân có trách nhiệm nuôi dưỡng gia đình.
Mức cố định: Mức giảm trừ được quy định cụ thể và điều chỉnh theo tình hình kinh tế, lạm phát, hoặc chính sách thuế.
Áp dụng cho cá nhân cư trú: Chỉ áp dụng cho cá nhân cư trú tại Việt Nam (có thời gian cư trú từ 183 ngày trở lên trong năm tính thuế).
Tính linh hoạt: Cá nhân có thể đăng ký hoặc điều chỉnh danh sách người phụ thuộc để phù hợp với hoàn cảnh thực tế.

1.2. Vai Trò Của Giảm Trừ Gia Cảnh

Giảm gánh nặng thuế: Giảm số thuế TNCN phải nộp, đặc biệt với người có thu nhập thấp hoặc trung bình.
Hỗ trợ chi phí sinh hoạt: Đảm bảo cá nhân có đủ nguồn lực để chăm sóc bản thân và người phụ thuộc.
Thúc đẩy công bằng xã hội: Phân phối lại nguồn lực, ưu tiên hỗ trợ các gia đình đông người hoặc có hoàn cảnh khó khăn.
Khuyến khích tuân thủ thuế: Tạo động lực cho cá nhân kê khai thuế TNCN chính xác để tận dụng quyền lợi giảm trừ.

>> Tham khảo: Hóa đơn điện tử, Báo giá hóa đơn điện tử.

2. Quy Định Pháp Luật Về Giảm Trừ Gia Cảnh

Giảm trừ gia cảnh khi quyết toán thuế TNCN được quy định tại Luật Thuế thu nhập cá nhân 2007 (sửa đổi, bổ sung bởi Luật số 26/2012/QH13), Nghị định 65/2013/NĐ-CP, Thông tư 111/2013/TT-BTC, và các văn bản sửa đổi như Thông tư 92/2015/TT-BTC. Đặc biệt, mức giảm trừ gia cảnh được điều chỉnh theo Nghị quyết 954/2020/UBTVQH14.

2.1. Mức Giảm Trừ Gia Cảnh Hiện Hành

Theo Nghị quyết 954/2020/UBTVQH14 (có hiệu lực từ ngày 1/7/2020), mức giảm trừ gia cảnh áp dụng khi quyết toán thuế TNCN như sau:

Giảm trừ cho bản thân: 11 triệu đồng/tháng (tương đương 132 triệu đồng/năm).
Giảm trừ cho mỗi người phụ thuộc: 4,4 triệu đồng/tháng/người (tương đương 52,8 triệu đồng/năm/người).

Mức giảm trừ này được điều chỉnh từ mức cũ (9 triệu đồng/tháng cho bản thân và 3,6 triệu đồng/tháng cho mỗi người phụ thuộc) để phù hợp với chỉ số giá tiêu dùng và thu nhập bình quân.

2.2. Đối Tượng Được Giảm Trừ Gia Cảnh

Giảm trừ gia cảnh áp dụng cho:

Cá nhân cư trú: Bao gồm công dân Việt Nam, người nước ngoài cư trú tại Việt Nam từ 183 ngày trở lên trong năm tính thuế, hoặc có nơi ở thường xuyên tại Việt Nam.
Thu nhập chịu thuế: Thu nhập từ tiền lương, tiền công, kinh doanh, và các nguồn thu nhập khác thuộc diện chịu thuế TNCN theo phương pháp lũy tiến từng phần.

Lưu ý: Cá nhân không cư trú (nộp thuế TNCN theo thuế suất cố định 10%) không được áp dụng giảm trừ gia cảnh.

2.3. Người Phụ Thuộc Được Giảm Trừ

Theo Điều 9, Thông tư 111/2013/TT-BTC, người phụ thuộc được giảm trừ bao gồm:

Con cái:
- Con đẻ, con nuôi hợp pháp, con ngoài giá thú, con riêng.
- Điều kiện: Dưới 18 tuổi (tính đến thời điểm đăng ký), hoặc trên 18 tuổi nhưng bị khuyết tật, không có khả năng lao động, hoặc đang học đại học, cao đẳng, trung cấp, dạy nghề (không giới hạn độ tuổi).
Vợ/chồng:
- Phải hợp pháp theo quy định pháp luật.
- Điều kiện: Không có khả năng lao động (khuyết tật, mất sức lao động) hoặc không có thu nhập, hoặc thu nhập không vượt quá 1 triệu đồng/tháng.
Cha mẹ:
- Cha mẹ đẻ, cha mẹ nuôi, cha mẹ vợ/chồng.
- Điều kiện: Không có khả năng lao động hoặc không có thu nhập, hoặc thu nhập không vượt quá 1 triệu đồng/tháng.
Anh chị em, ông bà, cô dì, chú bác:
- Phải là người mà cá nhân nộp thuế trực tiếp nuôi dưỡng.
- Điều kiện: Không có khả năng lao động hoặc không có thu nhập, hoặc thu nhập không vượt quá 1 triệu đồng/tháng.

>> Tham khảo: Hóa đơn bán hàng điện tử – Tối ưu hóa lợi ích cho doanh nghiệp.

2.4. Nguyên Tắc Giảm Trừ Gia Cảnh

Mỗi người phụ thuộc chỉ được tính giảm trừ một lần: Một người phụ thuộc chỉ được đăng ký bởi một người nộp thuế trong cùng kỳ tính thuế.
Giảm trừ theo thời điểm thực tế: Mức giảm trừ được tính từ tháng phát sinh nghĩa vụ nuôi dưỡng (ví dụ: tháng sinh con) đến tháng kết thúc nghĩa vụ nuôi dưỡng (ví dụ: con đủ 18 tuổi hoặc tốt nghiệp đại học).
Không giới hạn số lượng người phụ thuộc: Cá nhân có thể đăng ký nhiều người phụ thuộc nếu đáp ứng điều kiện.

3. Cách Tính Thuế TNCN Sau Khi Giảm Trừ Gia Cảnh

Mức giảm trừ gia cảnh được áp dụng để xác định thu nhập chịu thuế TNCN theo công thức:

Thu nhập chịu thuế = Thu nhập tính thuế – Giảm trừ gia cảnh – Các khoản giảm trừ khác.

3.1. Thu Nhập Tính Thuế

Thu nhập tính thuế là tổng thu nhập chịu thuế từ tiền lương, tiền công, kinh doanh, hoặc các nguồn khác, sau khi trừ các khoản thu nhập không chịu thuế (ví dụ: học bổng, trợ cấp xã hội).

3.2. Giảm Trừ Gia Cảnh

Giảm trừ gia cảnh = (11 triệu đồng x Số tháng tính thuế) + (4,4 triệu đồng x Số người phụ thuộc x Số tháng nuôi dưỡng).

Ví dụ: Một cá nhân cư trú có thu nhập 25 triệu đồng/tháng từ tiền lương, nuôi dưỡng 2 con dưới 18 tuổi, tính thuế TNCN cho năm 2025:

Giảm trừ gia cảnh = (11 triệu đồng x 12 tháng) + (4,4 triệu đồng x 2 người x 12 tháng) = 132 triệu đồng + 105,6 triệu đồng = 237,6 triệu đồng.
Thu nhập tính thuế/tháng = 25 triệu đồng – (11 triệu đồng + 4,4 triệu đồng x 2) = 25 triệu đồng – 19,8 triệu đồng = 5,2 triệu đồng.
Thu nhập chịu thuế/năm = 5,2 triệu đồng x 12 tháng = 62,4 triệu đồng.
Thuế TNCN phải nộp = (62,4 triệu đồng x Thuế suất lũy tiến) – Số thuế được miễn giảm (tính theo biểu thuế lũy tiến từng phần).

3.3. Biểu Thuế Lũy Tiến Từng Phần

Thuế TNCN được tính theo biểu thuế lũy tiến từng phần (Thông tư 111/2013/TT-BTC):

Thu nhập chịu thuế/tháng (triệu đồng)	Thuế suất
Đến 5	5%
Trên 5 đến 10	10%
Trên 10 đến 18	15%
Trên 18 đến 32	20%
Trên 32 đến 52	25%
Trên 52 đến 80	30%
Trên 80	35%

Trong ví dụ trên, thu nhập chịu thuế 62,4 triệu đồng/năm (tương đương 5,2 triệu đồng/tháng) sẽ áp dụng thuế suất 5%, dẫn đến số thuế TNCN phải nộp là: 62,4 triệu đồng x 5% = 3,12 triệu đồng/năm.

>> Tham khảo: Tra cứu hóa đơn, Tra cứu hóa đơn điện tử.

4. Quy Trình Áp Dụng Giảm Trừ Gia Cảnh Khi Quyết Toán Thuế TNCN

Quy trình áp dụng giảm trừ gia cảnh khi quyết toán thuế TNCN bao gồm các bước sau:

4.1. Đăng Ký Người Phụ Thuộc

Thời điểm đăng ký: Cá nhân đăng ký người phụ thuộc khi phát sinh nghĩa vụ nuôi dưỡng (ví dụ: sinh con, nhận nuôi cha mẹ).
Hồ sơ đăng ký:
- Tờ khai đăng ký người phụ thuộc (mẫu 02/ĐK-TNCN).
- Giấy tờ chứng minh quan hệ: Giấy khai sinh (đối với con), giấy đăng ký kết hôn (đối với vợ/chồng), giấy xác nhận khuyết tật (nếu có), hoặc giấy tờ xác nhận học tập (đối với con trên 18 tuổi đang học).
Nơi nộp: Hồ sơ được nộp cho tổ chức chi trả thu nhập (như công ty) hoặc trực tiếp tại cơ quan thuế quản lý.

4.2. Tạm Tính Thuế TNCN Trong Năm

Tổ chức chi trả thu nhập tạm khấu trừ thuế TNCN hàng tháng dựa trên thu nhập và mức giảm trừ gia cảnh đã đăng ký.
Cá nhân không có tổ chức chi trả thu nhập (như kinh doanh tự do) tự tính và nộp thuế TNCN tạm tính theo quý.

4.3. Quyết Toán Thuế TNCN

Thời hạn quyết toán: Chậm nhất vào ngày 31/3 của năm tiếp theo (đối với tổ chức chi trả thu nhập) hoặc ngày 30/4 (đối với cá nhân tự quyết toán).
Hồ sơ quyết toán:
- Tờ khai quyết toán thuế TNCN (mẫu 02/QTT-TNCN cho tổ chức, mẫu 02/QTT-TNCN cho cá nhân).
- Danh sách người phụ thuộc và giấy tờ chứng minh (nếu có thay đổi).
- Chứng từ khấu trừ thuế TNCN (nếu có thu nhập từ nhiều nguồn).
Nơi nộp: Hồ sơ được nộp qua hệ thống eTax hoặc tại cơ quan thuế quản lý trực tiếp.

4.4. Hoàn Thuế Hoặc Nộp Bổ Sung

Hoàn thuế: Nếu số thuế tạm nộp lớn hơn số thuế phải nộp, cá nhân được hoàn thuế hoặc trừ vào kỳ sau.
Nộp bổ sung: Nếu số thuế tạm nộp thấp hơn số thuế phải nộp, cá nhân phải nộp bổ sung và chịu lãi chậm nộp (0,03%/ngày).

4.5. Lưu Trữ Hồ Sơ

Cá nhân và tổ chức chi trả thu nhập lưu trữ hồ sơ quyết toán thuế TNCN, bao gồm tờ khai, giấy tờ người phụ thuộc, và chứng từ khấu trừ, trong thời hạn tối thiểu 10 năm theo Luật Kế toán 2015.

>> Tham khảo: Thủ tục phát hành hóa đơn điện tử.

5. Thách Thức Trong Áp Dụng Giảm Trừ Gia Cảnh

Mặc dù chính sách giảm trừ gia cảnh mang lại nhiều lợi ích, cá nhân và tổ chức chi trả thu nhập vẫn đối mặt với một số thách thức:

5.1. Thiếu Hiểu Biết Về Quy Định

Nhiều cá nhân không nắm rõ điều kiện để đăng ký người phụ thuộc hoặc cách tính giảm trừ gia cảnh, dẫn đến việc bỏ lỡ quyền lợi hoặc kê khai sai.
Tổ chức chi trả thu nhập, đặc biệt là doanh nghiệp nhỏ, có thể gặp khó khăn trong việc hướng dẫn nhân viên đăng ký người phụ thuộc.

5.2. Hồ Sơ Chứng Minh Phức Tạp

Việc chuẩn bị giấy tờ chứng minh (giấy khai sinh, giấy xác nhận khuyết tật, giấy xác nhận học tập) có thể mất thời gian và gặp khó khăn, đặc biệt với các cá nhân ở vùng sâu, vùng xa.
Một số trường hợp (như cha mẹ không sống cùng hộ khẩu) cần thêm giấy tờ xác nhận nuôi dưỡng, gây phức tạp.

5.3. Quy Định Thay Đổi Thường Xuyên

Mức giảm trừ gia cảnh và các quy định liên quan có thể được điều chỉnh theo tình hình kinh tế (ví dụ: Nghị quyết 954/2020/UBTVQH14), đòi hỏi cá nhân và doanh nghiệp cập nhật liên tục.

5.4. Thanh Tra Và Kiểm Tra

Cơ quan thuế thường xuyên kiểm tra hồ sơ giảm trừ gia cảnh. Sai sót trong đăng ký người phụ thuộc hoặc thiếu giấy tờ có thể dẫn đến truy thu thuế và phạt hành chính từ 1 triệu đến 3 triệu đồng theo Nghị định 125/2020/NĐ-CP.
Các trường hợp cố ý khai khống người phụ thuộc để trốn thuế có thể bị xử lý nghiêm trọng hơn.

5.5. Phối Hợp Giữa Các Bên

Việc phối hợp giữa cá nhân, tổ chức chi trả thu nhập, và cơ quan thuế đôi khi gặp trở ngại, đặc biệt khi giấy tờ không thống nhất hoặc cá nhân có thu nhập từ nhiều nguồn.

>> Tham khảo: Mẫu hóa đơn điện tử.

6. Giải Pháp Và Lưu Ý Thực Tiễn

Để áp dụng mức giảm trừ gia cảnh hiệu quả khi quyết toán thuế TNCN, cần lưu ý:

6.1. Nắm Rõ Quy Định

Cá nhân cần tìm hiểu kỹ các quy định tại Thông tư 111/2013/TT-BTC và Nghị quyết 954/2020/UBTVQH14 để xác định đối tượng người phụ thuộc và mức giảm trừ.
Tổ chức chi trả thu nhập nên cung cấp hướng dẫn rõ ràng cho nhân viên về quy trình đăng ký và quyết toán thuế.

6.2. Chuẩn Bị Hồ Sơ Đầy Đủ

Thu thập và lưu giữ các giấy tờ chứng minh quan hệ người phụ thuộc (giấy khai sinh, giấy xác nhận học tập, giấy xác nhận khuyết tật) để tránh thiếu sót khi kiểm tra.
Đăng ký người phụ thuộc ngay khi phát sinh nghĩa vụ nuôi dưỡng để được giảm trừ sớm.

6.3. Sử Dụng Công Nghệ Hỗ Trợ

Cá nhân và tổ chức chi trả thu nhập nên sử dụng hệ thống eTax để nộp hồ sơ quyết toán và tra cứu thông tin thuế TNCN.
Áp dụng phần mềm kế toán (như MISA, Fast) để quản lý dữ liệu thu nhập, giảm trừ, và khấu trừ thuế chính xác.

6.4. Cập Nhật Quy Định Mới

Theo dõi các thay đổi về mức giảm trừ gia cảnh hoặc quy định thuế TNCN để điều chỉnh kịp thời.
Tham gia các khóa đào tạo hoặc hội thảo do cơ quan thuế tổ chức để nắm bắt thông tin cập nhật.

6.5. Tư Vấn Chuyên Gia

Đối với cá nhân có thu nhập từ nhiều nguồn hoặc tổ chức chi trả thu nhập quy mô lớn, nên tham khảo ý kiến từ kế toán viên hoặc chuyên gia thuế để đảm bảo tuân thủ và tối ưu hóa quyền lợi.

>> Tham khảo: Vai trò của kiểm toán nội bộ với doanh nghiệp.

Kết Luận

Mức giảm trừ gia cảnh khi quyết toán thuế TNCN là một chính sách quan trọng, giúp giảm gánh nặng thuế và hỗ trợ chi phí sinh hoạt cho cá nhân có trách nhiệm nuôi dưỡng người phụ thuộc.

Với mức giảm trừ hiện hành (11 triệu đồng/tháng cho bản thân và 4,4 triệu đồng/tháng cho mỗi người phụ thuộc), cùng các quy định rõ ràng tại Luật Thuế TNCN 2007, Nghị định 65/2013/NĐ-CP, và Thông tư 111/2013/TT-BTC, cá nhân và tổ chức chi trả thu nhập có thể tận dụng quyền lợi này để tối ưu hóa nghĩa vụ thuế.

Tuy nhiên, để áp dụng hiệu quả, cần vượt qua các thách thức như hồ sơ phức tạp, quy định thay đổi, và rủi ro thanh tra bằng cách nắm rõ quy trình, chuẩn bị giấy tờ đầy đủ, và sử dụng công nghệ hỗ trợ.

Hiểu rõ và thực hiện đúng quy trình áp dụng giảm trừ gia cảnh không chỉ giúp cá nhân tiết kiệm chi phí thuế mà còn góp phần xây dựng một hệ thống thuế minh bạch, công bằng, và nhân văn. Hy vọng bài viết này đã cung cấp cái nhìn toàn diện về mức giảm trừ gia cảnh khi quyết toán thuế TNCN, giúp cá nhân và doanh nghiệp áp dụng hiệu quả trong thực tiễn.

Mọi thắc mắc hoặc muốn được tư vấn muốn được tư vấn về phần mềm hóa đơn điện tử E-invoice hoàn toàn miễn phí, Quý doanh nghiệp vui lòng liên hệ:

CÔNG TY PHÁT TRIỂN CÔNG NGHỆ THÁI SƠN

Địa chỉ: Số 15 Đặng Thùy Trâm – Cầu Giấy – Hà Nội
Tổng đài HTKH: 1900 4767 – 1900 4768
Tel : 024.37545222
Fax: 024.37545223
Website: https://einvoice.vn/

Thông tin hóa đơn điện tử