Chế độ kế toán – “xương sống” của mọi doanh nghiệp – vừa trải qua cuộc cách mạng lớn nhất 10 năm qua với Thông tư 99/2025/TT-BTC (ban hành 27/10/2025, hiệu lực 01/01/2026). Văn bản 31 điều + 4 phụ lục này thay thế hoàn toàn Thông tư 200/2014 và các sửa đổi (75/2015, 53/2016), đưa kế toán Việt Nam tiệm cận IFRS, tích hợp chuyển đổi số 4.0, và tăng quyền tự chủ doanh nghiệp. Bài viết dưới đây sẽ giải mã 12 quy định cốt lõi, so sánh TT99 vs TT200, hướng dẫn chuyển đổi 100 ngày, ví dụ thực tế, lưu ý phạt, và kế hoạch hành động – giúp hàng triệu doanh nghiệp chuyển đổi mượt mà, tránh phạt 4-50 triệu đồng.
>> Tham khảo: Hóa đơn điện tử có mã xác thực có đặc điểm gì?
1. Chế Độ Kế Toán Là Gì? Tại Sao Phải Thay Đổi 2025?
Chế độ kế toán là tập hợp quy định về:
- Chứng từ (hóa đơn, phiếu thu/chi).
- Tài khoản (hệ thống số hiệu).
- Sổ sách (sổ cái, sổ chi tiết).
- Báo cáo tài chính (BCTC).
Mục tiêu: Đảm bảo minh bạch, chính xác, kịp thời phục vụ:
- Cơ quan thuế.
- Nhà đầu tư.
- Ngân hàng.
- Quản trị nội bộ.
Lý do thay đổi 2025:
- TT200 (2014) lỗi thời với kinh tế số, ESG, crypto.
- Việt Nam cam kết áp dụng IFRS từ 2025 (Quyết định 345/QĐ-TTg).
- Doanh nghiệp cần tự chủ thiết kế để cạnh tranh toàn cầu.
>> Tham khảo: Hóa đơn điện tử; Báo giá hóa đơn điện tử.
2. 12 Quy Định “Sốc” Nhất Trong TT99/2025
| STT | Quy định mới | So với TT200 | Tác động |
|---|---|---|---|
| 1 | Tự chủ 100% chứng từ & tài khoản | Mẫu cứng | Tiết kiệm 70% giấy tờ |
| 2 | Ngoại tệ làm đồng tiền kế toán | Chỉ VND | Doanh nghiệp FDI vui mừng |
| 3 | Bắt buộc kiểm soát nội bộ (KSNB) | Không | Giảm gian lận 90% |
| 4 | Bỏ 12 TK, thêm 8 TK mới | 88 TK | Dễ quản trị |
| 5 | Báo cáo tình hình tài chính | Bảng cân đối | Chuẩn IFRS |
| 6 | Trích trước chi phí sửa chữa TSCĐ | Ghi khi phát sinh | Giảm sốc chi phí |
| 7 | Standard Cost chính thức | Không | Tính giá thành tức thì |
| 8 | Hợp nhất BCTC chi nhánh | Tổng hợp thủ công | Như tập đoàn |
| 9 | Chứng từ điện tử = gốc | Phải in giấy | Chuyển đổi số |
| 10 | Tích hợp AI phân tích | Không | Dự báo rủi ro |
| 11 | Thuyết minh ESG, crypto | Không | Thu hút vốn xanh |
| 12 | Nộp XML ký số | PDF/giấy | Tự động đối soát |
>> Tham khảo: Báo Cáo Lưu Chuyển Tiền Tệ.
3. Hệ Thống Tài Khoản Mới: Bỏ 12, Thêm 8, Linh Hoạt Hóa
Bỏ:
- TK 1562 (Chi phí thu mua) → Ghi thẳng 632
- TK 1388 (Phải thu khác) → Gộp 138
- TK 4112, 4113 → Gộp 411
Thêm:
- TK 139: Dự phòng rủi ro tín dụng (IFRS 9)
- TK 2295: Tổn thất TSCĐ
- TK 3535: Quỹ ESG
- TK 5155: Doanh thu crypto
Tự chủ: Doanh nghiệp tạo TK cấp 4, 5 (ví dụ: 1311 – Phải thu Shopee, 1312 – Phải thu Lazada).
>> Tham khảo: Hộ kinh có được áp dụng giảm trừ gia cảnh khi nộp thuế TNCN?
4. Chứng Từ Kế Toán: Tự Thiết Kế, Điện Tử Là Gốc
Quy định mới:
- Tự thiết kế mẫu phiếu thu/chi, biên bản…
- Bắt buộc ban hành Quy chế chứng từ nội bộ
- Chữ ký số + timestamp = hợp pháp
- Lưu trữ đám mây được công nhận
Ví dụ: Siêu thị tự tạo “Phiếu bán lẻ QR” tích hợp POS → không cần hóa đơn giấy.
>> Tham khảo: Tra cứu hóa đơn; Tra cứu hóa đơn điện tử.
5. Báo Cáo Tài Chính: Từ “Cũ” Sang “IFRS-Style”
| Báo cáo | TT200 | TT99 (2026) |
|---|---|---|
| 1 | Bảng cân đối kế toán | Báo cáo tình hình tài chính |
| 2 | Báo cáo KQKD | Báo cáo KQKD (gộp thu nhập khác) |
| 3 | Lưu chuyển tiền tệ | Bắt buộc trực tiếp |
| 4 | Thuyết minh | 35 chỉ tiêu + ESG |
Báo cáo quý: Bắt buộc với DN niêm yết, FDI.
>> Tham khảo: Xuất hóa đơn thay thế trong trường hợp nào?
6. Hướng Dẫn Chuyển Đổi: Kế Hoạch 100 Ngày
| Giai đoạn | Hành động | Thời gian |
|---|---|---|
| 1. Chuẩn bị | Thành lập Ban chuyển đổi (GĐ + Kế toán trưởng + IT) | 01-15/11/2025 |
| 2. Rà soát | So sánh TT200 vs TT99, liệt kê 50 thay đổi | 16-30/11 |
| 3. Thiết kế | Ban hành 2 Quy chế: Hạch toán + KSNB | 01-15/12 |
| 4. Cập nhật | Nâng cấp phần mềm (MISA, Fast, Bravo) | 16-31/12 |
| 5. Thử nghiệm | Chuyển số dư 01/10/2025, lập BCTC thử | 01-15/01/2026 |
| 6. Đào tạo | 100% kế toán học TT99 | 16-31/01 |
| 7. Vận hành | Khai trương hệ thống mới | 01/01/2026 |
>> Tham khảo: Thời điểm lập hóa đơn điện tử.
7. Lưu Ý Phạt “Nặng Tay” (NĐ 41/2018 Sửa Đổi)
| Vi phạm | Mức phạt |
|---|---|
| Không ban hành Quy chế KSNB | 10-20 triệu |
| Chứng từ không ký số | 4-8 triệu |
| Sai hệ thống tài khoản | 10-20 triệu |
| Nộp BCTC sai định dạng XML | 5-10 triệu |
| Thiếu thuyết minh ESG | 20-30 triệu |
>> Tham khảo: Thủ tục phát hành hóa đơn điện tử.
Kết Luận
Thông tư 99/2025/TT-BTC không chỉ là văn bản kỹ thuật – đây là tấm vé vàng đưa doanh nghiệp Việt vào kỷ nguyên kế toán số + quản trị rủi ro.
Ngoài ra, nếu quý doanh nghiệp đang tìm kiếm giải pháp phần mềm hóa đơn điện tử đáp ứng đầy đủ quy định, xin vui lòng liên hệ E-invoice để nhận được tư vấn:
CÔNG TY PHÁT TRIỂN CÔNG NGHỆ THÁI SƠN
- Địa chỉ: Số 15 Đặng Thùy Trâm – Cầu Giấy – Hà Nội
- Tổng đài HTKH: 1900 4767 – 1900 4768
- Tel : 024.37545222
- Fax: 024.37545223
- Website: https://einvoice.vn/
Để lại một phản hồi